Giải thích và chứng minh câu tục ngữ “Tiên học lễ, hậu học văn”

Đề bài: Em hãy giải thích và chứng minh câu tục ngữ“Tiên học lễ, hậu học văn”

Bài làm

Từ xưa cho đến nay nhân dân ta có truyền thống tôn sư trọng đạo và truyền thống cũng rất hiếu học. Ta như thấy được trong mỗi gia đình Việt Nam dù khó khăn đến mấy, thì ta như thấy được các bậc cha mẹ đều lo cho con cái được học hành nên người. Ngày nay ta như thấy được có biết bao câu tục ngữ, bài ca, lời hay ý đẹp nói về ngay cả việc học hành được truyền tụng trong dân gian. Cổ nhân xưa cũng đã có câu nói rất hay “Tiên học lễ, hậu học văn”.

Câu tục ngữ cũng chính là câu nói của “thánh hiền” mà các cụ đồ nho ngày trước thường dùng để răn dạy học trò. Câu tục ngữ cũng không phải là một câu tục ngữ nhưng được lưu truyền như một câu tục ngữ, nó dường như cũng đã hàm chứa một bài học đạo lí sâu sắc.

“Tiên” được hiểu là trước, “hậu” chính là sau. Việc chúng ta “Học lễ” nghĩa là học lễ nghĩa, đạo đức… “Học văn” cũng có nghĩa là học văn chương, văn hóa, chữ nghĩa, khoa học, kĩ thuật… “Tiên học lễ, hậu học văn” tóm lại cũng có ý nghĩa là: Trước tiên phải học lễ nghĩa đạo đức, học việc đạo lí làm người, sau mới học đến văn chương, hay việc học chữ nghĩa, học các kiến thức khẳng định việc giáo dục đạo đức cho học sinh quả thật cũng chính là việc vô cùng quan trọng để hình thành nhân cách văn hóa cho thanh thiếu nhi. Ta như thấy được câu “Tiên học lễ, hậu học văn”, đồng thời cũng chính là một châm ngôn đã được khắc sâu vào hồn người qua hàng nghìn năm lịch sử.

Chúng ta thấy được rằng chính mục đích học tập là gì? Học có thể chính là để làm người, con người có nhân cách và có văn hóa. Học đồng thời cũng chính để trở nên tài giỏi, người công dân tốt, hay cũng chính là người lao động giỏi, đem đức tài làm rạng rỡ cho gia đình. Học cũng chính là việc phục vụ đắc lực cho Tổ quốc vì mục tiêu “dân giàu nước mạnh”.

Có thể thấy được rằng chính việc đức và tài là hai tố chất hợp thành nhân cách văn hóa. Học để phát triển đức, tài. Đạo đức được xem chính là cái gốc của con người. Tài năng thực sự chỉ có thể phát triển rực rỡ trên nền tảng đạo đức. Ngay cả những cái cây cối phải sâu rễ, gốc bền mới có nhiều hoa thơm trái ngọt. Con người chúng ta cũng vậy, ta như thấy được những đạo đức, tư cách là điều kiện làm nảy nở tài năng. Do đó, ta như thấy được rằng chính những người dạy cũng như người đọc phải biết được rằng chính là việc “Tiên học lễ, hậu học văn” một cách sâu sắc. Có thể thấy được một khi người học chưa được giáo dục đến nơi đến chốn thì đừng vội “học văn” vì chỉ khi có “học văn” cũng vô ích. Thực sự ta như thấy được những kẻ mà lại có tài mà kém đức là vô dụng, họ cũng như chỉ làm nên những chuyện bất lương. Khi chúng ta học giỏi văn, toán… được điểm cao, nhưng bất hiếu, vô lễ, càn quấy… thì có giá trị gì? Có lẽ rằng chính mỗi chúng ta phải phấn đấu trở nên con ngoan, lễ phép, vâng lời, cũng như phải chăm học chăm làm… của cha mẹ. Có lẽ chính là người học sinh biết kính thầy, mến bạn đồng thời cũng đã giúp đỡ bạn bè và nỗ lực học giỏi.

Qủa thực ta như thấy được câu tục ngữ “Tiên học lễ, hậu học văn” là một định hướng. Đó cũng chính là một phương châm giáo dục giúp học trò trở thành những con người vừa có đức, vừa có tài.

Chắc chắn rằng đó chính là câu nói của cổ nhân trên đây làm chứa một nội dung sâu sắc về việc dạy và việc học. Có lẽ chính việc nhân dân ta đề cao đạo lí, đạo đức, lễ nghĩa, ta như thấy được không phải tư tưởng phong kiến mà trong lời dạy “Tiên học lễ, hậu học văn” thực sự dường như cũng đã mang màu sắc và tính chất của đạo đức nhân dân. Ta như thấy được rằng tác giả Nguyễn Trãi, người anh hùng, nhà thơ lớn trong thế kỉ 15 đã từng viết trong tác phẩm “Quốc âm thi tập”: “Trồng cây đức để con ăn”. Và quả thật ta như thấy được khi muốn trồng được “cây đức” thì trước hết phải dạy con cái rằng “Tiên học lễ, hậu học văn”.

Khi ta thấy được nói “học lễ” trước, “học văn” sau không có nghĩa tách rời hai khâu trong một quá trình dạy và học. Học lễ để có thể đảm bảo cơ sở cho việc học văn. Thực sự ta như thấy được việc học văn để phát huy việc học lễ. Qủa thật ta như thấy được chính khâu học gắn bó với nhau, đồng thời cũng như cũng đã tác động nhau để hình thành nhân cách văn hóa cho thế hệ trẻ.

Con người ta như thấy được nói “học văn” sau không có nghĩa là coi nhẹ việc học tập văn hóa. Con người chúng ta mới phải là con người yêu nước, con người cũng có trình độ cao về văn hóa, khoa học kĩ thuật. Thực sự ta như thấy được những người có đức mà không có tài cũng chẳng làm nên trò trống gì cả. Có lẽ chính bởi vậy, đừng bao giờ nên học văn hóa một cách đơn thuần mà không coi trọng việc rèn luyện đạo đức. Hoặc ta cũng như chỉ coi trọng việc “học lễ” mà coi nhẹ “học văn” cũng là cách học bất cập.

Thực sự ta như thấy được giáo dục là thước đo tầm vóc của một dân tộc. Trong bốn nghìn năm dựng nước, hay ngay cả dân tộc ta rất coi trọng mở mang việc học hành. Thế rồi ta như thấy được văn miếu với bia đá khắc tên hàng nghìn tiến sĩ. Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh Khiêm… được xem chính là những ông thầy vĩ đại, đã đào tạo cho đất nước bao nhiêu nhân tài lỗi lạc. Có lẽ rằng, chính các cụ đã đề cao “Tiên học lễ, hậu học văn” nên mới làm rạng rỡ nền văn hiến Đại Việt ta.

Thế rồi ta như thấy được có cả năm điều dạy thiếu nhi của Bác Hồ: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào. Học tập tốt, lao động tốt…. Chính việc ta như thấy được khiêm tốn, thật thà, dũng cảm…đã bao hàm ý nghĩa đó chính là “Tiên học lễ, hậu học văn” dưới ánh sáng đường lối giáo dục của Đảng của nước ta.

Hiện nay, mọi người như thấy được rằng đó đây còn có một số thanh thiếu nhi lười học, nói tục, chửi bậy, vô lễ với thầy cô giáo, hay thậm chí là việc thô bạo với bạn bè… Ta dường như thấy được hiện tượng ấy nói lên việc giáo dục đạo đức trong gia đình, và hơn nữa chính trong nhà trường chưa được coi trọng đúng mực.

Câu tục ngữ đặc sắc “Tiên học lễ, hậu học văn” nó dường như cũng có giá trị như một châm ngôn giúp học sinh chúng ta nâng cao nhân cách. Ta dường như cũng phải tự trau dồi đạo đức, có ý thức học tập tốt. Khi trải qua biết bao hàng nghìn năm tồn tại, thực sự ta như thấy được câu nói của cổ nhân, không hề bị phù mờ lớp bụi thời gian mà trái lại, cũng như chính chân lí ấy vẫn tỏa sáng. Nó dường như cũng vẫn có giá trị định hướng việc tu dưỡng và học tập cho thế hệ trẻ.

Minh Nguyệt