Phân tích bài Lặng lẽ SaPa của Nguyễn Thành Long

Phân tích bài Lặng lẽ SaPa của Nguyễn Thành Long

Hướng dẫn

Mỗi hành trình đi trên dải đất Việt Nam là mỗi một câu chuyện khác nhau. Câu chuyện trong chuyến đi qua biên giới Việt-Lào và dừng chân nghỉ ngơi tại một căn phòng trên cao nơi có một vị thanh niên quá đỗi cô đơn nhưng không hề cô đơn đó được Nguyễn Quang Sáng kể trong truyện ngắn”lặng lẽ Sapa”.

Đó là cuộc nói chuyện ấm áp tình người giữa những con người xa lạ nhưng cuộc nói chuyện dó để lại cho trong tim mỗi người đầy ắp những kỉ niệm đẹp về nhau. Câu chuyện giới thiệu từng nhân vật mang trên mình những công việc, niềm yêu thích khác nhau nhưng tác giả lại không giới thiệu rõ tên như là một sự ẩn ý rắng sẽ có hàng loạt con người thầm lặng như anh thnah niên, sẽ có hàng loạt câu chuyện khác nhau giữa nhân loại với nhau và cho mỗi người mỗi bài học riêng biệt.

Đó là một bác lái xe hài hước, vui tính chở mọi người đi đây đi đó mà không một nỗi bực nhọc. Đó là bác họa sĩ gìa với niềm đam mê vẽ, cả đời bác như muốn sống trong đam mê đó mãi; bác tuy già nhưng vẫn muốn vẽ và vẽ ; không muốn xa cách nó; không cho phép mình ngwungf đam mê, một đam mê về nghệ thuật mãnh liệt trong trái tim ấy. bác không muốn nghỉ ngơi ở tuổi già mà bác chỉ muốn đi đây đi đó để được vẽ khắp non sông Việt Nam.

Câu chuyện kể về một cô kĩ sư trẻ mang vóc dáng thanh lích, cô luôn thể hiện sự tôn trọng của mình với mọi người xung quanh, cô chú ý lắng nghe câu chuyện giữa những người xa lạ với nhau và cô thầm mến phục anh thnah niên ấy vô cùng.

Anh thanh niên là nhân vật chính được tác giả vẽ nên thật tuyệt đẹp, đó là một con người cô đọc nhất(như lời bác lái xe giới thiêu) nhưng chưa hẳn là cô độc vì với anh anh coi công việc như là tri kỉ, anh sống vì công việc àm anh đang làm. Anh hiểu được những gì mình đang làm góp ích xây dựng đất nước.

Một thanh niên mang chí hướng cao hướng về tổ quốc. Anh là người có trách nhiệm với đất nước này. Anh tiêu biểu cho hàng loạt thế hệ trẻ Việt Nam đang chung tay góp xây đất nước.

Là một người khiêm tốn, anh một con người không mất đi sự hài hước vốn có của một thanh niên. Anh hài lòng với những gì đang làm mặc dù ở đây nỗi thèm NGười trong anh là có. Anh chấp nhận sống xa gia đình, xa bạn bè để cống hiến tuổi xanh cho Tổ quốc. Anh đại diện cho một tầng lớp lao động luôn làm việc cần mẫn, thầm lặng, vất vả để làm nên quê hương.

Nguyễn Quang Sáng đã viết nên một câu chuyện bình dị nhưng ẩn chứa tỏng đó là cae một bài học lớn cho các thế hệ thanh niên hiện nay

NỘI DUNG BÀI VĂN BÌNH GIẢNG THAM KHẢO

Nguyễn Thành Long (1925 – 1991) là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí. Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là kết quả của chuyế đi lên Lào Cai vào mùa hè 1970 của tác giả. ồng đã bắt gặp câu chuyện về người thanh niên công tác ở trạm khí tượng trên đỉnh Yên Sơn một mình giữa lặng lẽ Sa Pa. Bằng sự nhạy cảm của nghề nghiệp, Nguyễn Thành Long đã nắm bắt chất liệu thực tế đó, sáng tạo ra một truyện gắn giàu chất thơ với vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa lộng lẫy, về những con người sống và làm việc ở đó, đặc biệt là anh thanh niên – nhân vật chính của truyện.

Sa Pa, một bức tranh thiên nhiên đẹp, thơ mộng, được tái hiện bằng ngôn ngữ nghệ thuật tạo hình, giàu chất thơ và qua cái rung cảm của một tâm hồn tinh tế: “Nắng bây giờ bắt đầu, đốt cháy rừng cây…luồn cả vào vòm xe”. Và thiên nhiên có sức sông, cảm xúc như con người trên cái nền của bức tranh thiên nhiên ấy, cuộc sống con người càng trở nên đẹp hơn. Thiên nhiên là bạn của con người: “Nắng chiều làm cho bó hoa càng thêm rực rỡ và làm cho cô gái thấy mình rực rỡ theo”. Có thể nói phong cảnh thiên nhiên trong Lặng lẽ Sa Pa giàu chất trữ tình được hiện ra dưới ngòi bút miêu tả tinh tế của Nguyễn Thành Long. Chỉ vài nét vẽ thôi cũng đủ gợi lên một phong cảnh Sa Pa tuyệt đẹp, thơ mộng hòa vào những suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật.

Lặng lẽ Sa Pa có một cốt truyện đơn giản, xoay quanh tình huống gặp gỡ bất ngờ giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư mới ra trường với anh thanh niên một mình sống, làm việc ở trạm khí tượng trên đĩnh Yên Sơn, mà bác lái xe có thế nói là nhân vật trung gian làm đầu mối cho cuộc gặp gỡ đầy lí thú đó.

Trước khi anh thanh niên xuất hiện, bác lái xe đã giới thiệu về anh với ông họa sĩ (kể cả cô gái). Anh hai mươi bảy tuổi, làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét, anh là “một trong những người cô độc nhất thê gian” và “rất thèm người”. Chính từ những lời nói giới thiệu ấy đă làm cho ông họa sĩ xúc động mạnh khi thấy người con trai xuất hiện với “tầm vóc bé nhỏ, nét mặt rạng rỡ”. Nhưng diều quan trọng hơn là họ kịp ghi nhận những ấn tượng sâu sắc về anh thanh niên, về điều kiện sống và làm việc cũng như điều gì đã giúp anh vượt qua hoàn cảnh ấy – anh một mình trên đĩnh núi cao, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây và mây mù Sa Pa, công việc của anh là “đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự trước thời tiết hằng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”. Nhưng có lẽ cái gian khổ nhất của anh không phải là ở công việc đòi hỏi phải có sự tỉ mỉ, chính xác và có tinh thần trách nhiệm mà chính là tự mình phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao vắng lặng, không một bóng người.

Điều làm cho anh vượt qua hoàn cảnh ấy chính là anh yêu và hiểu rất rỏ công việc thầm lặng của mình là cần thiết và có ích cho mọi người, nó gắn liền anh với mọi người và cuộc sống chung cua đất nước: “… Khi ta làm việc, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền vởi việc của bao anh em, đồng chí dưới kia, công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi; cháu buồn đến chết mất”. Anh có những suy nghĩ thật đúng đắn và sâu sắc về lẽ sống đẹp. Anh rất “thèm người”, nhưng không phải là nỗi nhó’ “phồn hoa đô thị”. Anh luôn tự hỏi: “Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc”. Anh thật vui và “thật hạnh phúc”, khi được biết là một lần do phát hiện kịp thời một đám mây khô mà anh đã góp phần vào chiến thắng của không quân ta bắn rơi nhiều máy bay Mĩ trên bầu trời Hàm Rồng”.

Trong cuộc sông lẻ loi mội mình, anh tìm niềm vui trong việc đọc sach và coi sách là người bạn để tâm tình. Cuộc sống của anh cùng được tô chức, sắp xếp một cách chủ động, ngăn nắp và hợp lí trong việc trồng hoa, nuôi gà, tự học và đọc sách ngoài giò’ làm việc. Ở anh còn có những phấm chât đáng quí, đó là sự cời mo’, chân thành, quí trọng tình cảm mọi người, khao khát được gặp gỡ và trò chuyện với mọi người, luôn quan tâm tới người khác. Anh núi vổ mình hồn nhiên, khiêm tôn. Khi ông họa sì muỏn vẽ chân dung anh, anh chân thành giới thiệu và ca ngợ’i ỏng kĩ sư o’ vườn rau Sa Pa, anh cán bộ khoa học lập bản dỏ sét riêng cho nước ta.

Chi bằng một số chi tiêt và chỉ cho xuất hiện trong khoảnh khắc của truyện, tác giả đã khắc họa chân dung nhân vật anh thanh niên với những nét đẹp về tinh thần, tình cảm, cách sống, cách suy nghĩ về cuộc sống và về ý nghĩa của công việc mà anh đang theo đuôi.

Ngoài nhân vật chính, trong truyện còn có các nhân vật phụ như bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư… cũng góp phần tô đậm hình anh anh thanh niên – nhân vật chính và ỉàm nối rõ chủ đề cua truyện. Trong số các nhân vật, đáng chú ý nhất là nhân vật ông họa sì. Bằng sự từng trải của nghệ thuật, ông đã xúc động và bối rôi ngay từ những phút đầu gặp anh thanh niên: “vì họa sĩ đà bắt gặp một diều thật ra ông vẫn ao ước được biết, ôi, một nét thôi dã khắng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác, một nét mới du là giá trị một chuyến đi dài”. Với họa sĩ, sự gặp gờ tình cờ này “là một cơ hội hạn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài”. Và hơn bao nhiêu người khác, nhân vật họa sĩ biết rõ sự bất lực của nghệ thuật, của hội họa so với cuộc đời, về con người’ và mảnh đất Sa Pa. Hình anh thanh niên chính là đối tượng của nghệ thuật đích thực. Càng nghĩ về anh thì càng “làm cho ông nhọc quá” với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh và về những điều anh suy nghĩ. Và đúng như người họa sĩ đã nghĩ: “Những điều suy nghĩ đúng đắn bao giờ củng có những vang âm, khơi gợi bao dieu suy nghĩ…”

Qua cái nhìn cüa ông họa sĩ, bao gồm cả quan sát, miêu tả, suy ngẫm và bình ỉuận, chân dung nhân vật anh thanh niên được hiện xa rõ nét hơn, đẹp hơn và khơi gợi những suy ngẫm về cuộc đời, con người và nghệ thuật.

Về nhân vật cô kĩ nữ trong cuộc gặp gỡ tình cờ với anh thanh niên, những điều cô cùng nghe, cộng với những điều cô khám phá thấy ở người con trai làm cồ “bàng hoàng”, cô hiểu thêm cuộc sông một mình dũng cảm của anh thanh niên, về cái thế giới nhừng con người như anh mà anh đã kể, và quan trọng hơn nữa là vổ con đường cô đang đi tới. Cái cảm giác “bàng hoàng” có lẽ cô phai biết khi cô yêu, nhưng bây giờ cô mới biết, giúp cô đánh giá đúng hơn mối tình nhạt nhẽo mà cô đã bỏ và yên tâm hơn về quyết định đó của mình. Đó là sự bừng dậy của những tình cám đẹp đẽ, lớn lao khi tiếp nhận sự tỏa sáng từ tâm hồn của người khác, ơ cô kĩ sư cũng có tình cảm hàm ơn với anh thanh niên, không phải chỉ vì bó hoa rất to anh tặng cô mà vì “một bó hoa nào khác nữa, bó hoa của những háo hức và mơ mộng ngẫu nhiên anh cho thêm cô”. Và vì “một cái gì đó nữa mà lúc này cồ chưa kịp nghĩ kĩ”.

Bác lái xe là đầu mối dẫn đầu đến sự gặp gỡ bất ngờ giữa các nhân vật. Qua lời kế của bác lái xe về anh thanh niên, đã khơi gợi sự chú ý, đón chờ của ông họa sĩ và cô kĩ sư để hiểu rõ về anh, về “một trong những người cô độc nhất thế gian”, về nỗi “thèm” được gặp người của anh thanh niên khi mới lên sống tren đinh núi cao quanh năm lạnh lẽo, chỉ có cây cỏ và mây mù bao phủ.

Qua cái nhìn của các nhân vật phụ, hình ảnh nhân vật anh thanh niên hiện ra càng đẹp hơn và lấp lánh hơn, Ngoài ra còn có một số nhân vật không xuất hiện trực tiêp và chỉ được giới thiệu một cách gián tiếp như ông kĩ SƯ ở vườn rau Sa Pa, anh cán bộ khoa học nghiên cứu bần đồ sét. Họ đã tạo thành cái thê giới những con người như anh thanh niên nhằm làm nổi bật chủ đề của tác phẩm. Trong cái lặng im của Sa Pa, dưới những dinh thự cũ kĩ của Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta đã nghĩ đên chuyện nghỉ ngơi, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”, Đồng thời qua câu chuyện về anh thanh niên, tác phẩm cũng gợi ra những vấn đề về ý nghĩa và niềm vui lao động tự giác, vì nhừng mục đích chân chính đôi với con người. Quan niệm sống tích cực của họ luôn là bài học có ý nghĩa nhân văn sâu sắc đê cho mỗi chúng ta chiêm nghiệm mà sống có ích cho đời.

Lặng lẽ Sa Pa là một truyện ngắn giàu chất thơ được toát lên từ khung cảnh thiên nhiên, từ vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng. Thành công của Nguyễn Thành Long là đã xây dựng tình huống truyện hợp lí, cách kế chuyện tự nhiên, có sự kết hợp giữa tự sự, trữ tình và bình luận. Tât cả những điều đó đã tạo nên sức hâp dẫn đặc biệt của truyện.

*****

Theo Dethihay.com