Dàn ý bài: Phân tích truyện ngắn Mùa Lạc của Nguyễn Khải

Em hãy lập dàn ý cho đề bài sau: Phân tích truyện ngắn “Mùa Lạc” của Nguyễn Khải.

A, Mở bài:

-Giới thiệu tác giả Nguyễn Khải và tác phẩm “Mùa lạc”

-Nói sơ qua thông điệp nhà văn Nguyễn Khải nhắc tới trong tác phẩm để làm nổi bật nên ý nghĩa cũng như giá trị của tác phẩm. Nguyền Khải bộc lộ khá rõ cảm hứng chủ đạo thiên truyện chính là cảm hứng về sự hồi sinh cuộc sống sau chiến tranh..

B, Thân bài:

-Giới thiệu đôi nét về tác phẩm “Mùa lạc”

+ “Mùa lạc” đã phản ánh công cuộc đổi mới xã hội ở vùng đất sau chiến tranh, phản ánh cảnh sống con người trên nông trường Điện Biên.

+Nhân vật Đào cũng là một trong những người gắn bó với cuộc sống nơi đây. Chính mảnh đất này đã góp phần xây dựng và hồi sinh cho cô một sức sống mãnh liệt, một cuộc đời mới.

– Thông qua nhân vật chính của tác phẩm là nhân vật Đào để nói về ý nghĩa của tác phẩm

Hoàn cảnh của Đào:

+”Đào lên nông trường Điện Biên vào dịp đầu năm, ngoài tết âm lịch chừng nửa tháng”. Trước khi lên nông trường, cô Đào “gặp nhiều điều đau buồn”. Cô “lấy chồng rất sớm từ năm 17 tuổi, nhưng người lại chồng cờ bạc, nợ nần nhiều rồi bỏ đi Nam đến đầu năm 1950 mới về quê. Ăn ở lại với nhau được đứa con trai lên hai thì chồng chết.Có thể nói với người phụ nữ trẻ, mất chồng là nồi bất hạnh cùng cực đến tửi hờn, nhưng “mấy tháng sau đứa con lên sởi bỏ đi để chị lại một mình” thì không còn gì có thể đau khổ hơn thế. Đào phải bôn ba kiếm sống ở cuộc sống khó khăn với nỗi đau chưa tắt mà vẫn còn đau đáu trong lòng, với cô quạnh bao trùm: “đòn gánh trên vai, tới đâu là nhà, ngã đâu là giường, khi ra Hòn Gai, cẩm Phả lấy muồng, khi ngược Lào Cai buôn gà, vịt.,.”, nơi nào cũng có dấu chân cô độc của chị.

+Ở nhân vật Đào, khó khăn về vật chất đã khổ “Mùa hè vài cái áo nâu vá vai, mùa đông một chiếc áo bông ngấn bạc…” nhưng sự thiếu thốn trong tâm hồn còn đáng >>> Có thể nói xây dựng thành công nhân vật Đào có một số phận bất hạnh. Những bi thương, khốn khổ hiện hình đến một các cắt cứa trên hình thức của chị: “Mái tóc óng mượt ngày xưa qua năm tháng đã khô lại, đỏ đi như chết, hàm răng phai không buồn nhuộm, soi gương thấy gò má càng cao, tàn hương nổi càng nhiều”. Số phận bất hạnh, bơ vơ, lạc lõng giữa cuộc đời đầy bể dâu đã tạo nên cho chị một tâm lí “Muốn chết, nhưng đời còn dài nên phải sống”, một tính cách “táo bạo và liều lĩnh, ghen tị với mọi người, hờn giận cho thân mình”.

+Đào đã lên nông trường làm việc “với tâm lí con chim bay mãi cũng mỏi cánh, con ngựa chạy mãi cũng chồn chân, muốn tìm một nơi hẻo lánh nào đó, thật xa những nơi quen thuộc để quên đi cuộc đời đã chịu”. Có thể nói ở nông trường, Đào luôn luôn hăng hái lao động bởi cô hiểu chỉ có lao động mới tìm thấy niềm vui và hạnh phúc.

>>>Cô như đã tìm lại được chút niềm vui sót lại trong lao động, với những bạn bè xung quanh. Nhưng do tâm khảm Đào vẫn mang tâm lí mặc cảm, tự ti và chưa hiểu hết mọi người nên cô thấy đau khổ khi bị mọi người châm chọc. Đào mặc cảm vì cái xấu, cái nghèo, và sự không may… của mình, song anh chàng Lâm vô tâm lại khía đúng vào nỗi khổ ấy.

+Đào là một cô gái ở độ tuổi “quá lứa lỡ thì’ không có nhan sắc – vũ khí người phụ nữ nên cô dùng ngôn ngữ để tự vệ. Chị nhìn Lâm hờn dỗi, chua cay: “Trâu quá xá, mạ quá thì, hồng nhan bỏ bị thì còn gì là xuân nữa hỡi các anh”.

+ Đào cũng là một người phụ nữ, và cô đã tự ý thức được về nhan sắc của mình, cô cũng buồn về sự xấu xí, ế ẩm, lỡ làng nên đôi lúc cô mềm lòng, giãi bày sự đau khổ với người đời “mỗi năm mỗi tuổi, cái tuổi nó đuổi xuân đi, nồi nào vung nấy, em đã có bố cháu ở dưới xuôi rồi”. Nhưng rồi sau đó, Đào lại cảm thấy luyến tiếc cho sự thành thật của mình “chẳng việc gì phải tủi, phải nhún mình”. Cô khát kháo mỏi mòn có được sống bằng tất cả điều gì mình có, người nào chẳng có phần tốt đẹp. Cho nên Đào không chấp nhận sự thương hại. Khác với nhiều người phụ nữ khác là cô dám nhìn thẳng vào sự thật, kiêu hãnh về sự thật ấy

>>>Nguyễn Khải như bộc lộ khá rõ cảm hứng về sự hồi sinh của sự sống trong tác phẩm của mình. Chỉ có khi nào tâm hồn con người biết đấu tranh, biết vươn lên, lạc quan, biết khát khao, khát thèm sự sống xung quanh thì lúc đó tình cảm mới biến chuyển, thay đổi, thể hiện cho sự giằng xé đời hồi sinh. Nếu con người không muốn đến với sự sống thì tâm hồn mãi chỉ là chuỗi dài le lói, băng lạnh, chẳng nẩy sinh ra nhiều diễn biến tâm lí, tình cảm phức tạp.

+Có thể nói thời gian đầu lên nông trường Điện Biên, số phận và tâm lí Đào đã bước đầu có sự biến chuyển. Cô đã dần mất đi suy nghĩ tiêu cực “còn những ngày sắp tới ra sao chị cũng không cần rõ”.Ở nhân vật lúc này ta nhận ra chị không còn tâm lí buông trôi chơ số kiếp, chị biết kiêu hãnh, biết sống vì phần tốt đẹp bên trong của mình.

Nếu như trước kia, tâm lí của nhân vật Đào được xây dựng lên là “chán sống”, “quên đi cuộc đời”, nhưng sức sống vần ẩn giấu mãnh liệt trong con người chị qua hình dáng, cử chỉ, ngôn ngữ của chị. Con người với những đặc điểm “hai mắt hẹp và dài đưa đi đưa lại rất nhanh (…) hàm răng khểnh của người luôn luôn ưa đùa cợt” cùng tâm lí “đôi mắt nhỏ vẫn ánh lên thách thức” thì không bao giờ chán sống. Tưởng chừng tâm lí mặc cảm, tự ti, đanh đá chỉ là lớp vỏ qua bao nhiêu nắng mưa dãi dầu. Niềm khát khao sống trong cô bao giờ cũng mãnh liệt, hễ khi gặp điều kiện sẽ hồi sinh, phát triển mạnh mẽ. Đào không chịu khép mình trong nỗi đau thầm lặng. Chị sống táo bạo và liều lĩnh bởi chị cần sống và thực sự thèm sống. Nỗi khát thèm ấy dữ đội, bùng cháy chứ không thể âm ỉ, bằng lặng được nữa.

-Từ tâm lí ghen tị, Đào như đã tìm thấy niềm vui, lao động hăng hái, lối sống tiêu cực bị đẩy lùi.

+Làm việc bên Huân, nhìn “đôi cánh tay cuồn cuộn thớ thịt cháy nắng, Đào cháy lên nỗi thèm muốn một cảnh gia đình”. Nguyễn Khải thật tài tình khi viết về sự hồi sinh của cuộc sống, nhưng không chỉ là cuộc sống vật chất, cái màu xanh lặng lẽ của lá lạc, lá cỏ nghệ, rút đồng, miếng vàng sẫm của mấy mảnh gianh…, mà quan trọng hơn là cuộc sống tinh thần. Sự “hồi sinh” là gì, nếu chẳng phải là sự sống lại mơ ước “cảnh gia đình” đầm ấm, tình cảm hạnh phúc. Đào thích gần Huân chưa hẳn là Đào yêu Huân, bởi lí trí mách cô đừng hi vọng gi ở người con trai ấy. Nhân vật Đào đã đến với Huân vì hơi thở, nụ cười, sức mạnh của anh đốt lên trong cô niềm hi vọng mới – hi vọng cuộc đời mình chưa tắt hẳn. Sự hồi sinh ở đây chính là tâm lí bền bỉ trong Đào không chịu tắt theo năm tháng.

Sự hồi sinh theo quan niện của Nguyễn Khải chính là chủ yếu phải do bản thân vận động. Nhưng nếu gặp tác động nào đó, sức sống sẽ nhanh chóng, mạnh mẽ trỗi dậy, Với Đào, sự hồi sinh trong tâm hồn cô trở nên mãnh liệt, lúc âm ỉ, khi bùng cháy dữ dội từ lúc nhận được bức thư tỏ tình của thiếu úy Dịu.

-Sự hồi sinh của cuộc sống sau chiến tranh không chỉ thể hiện qua nhân vật Đào, mà còn bộc lộ qua Huân với “những khát khao, những ước mơ đốt cháy trái tim”.

+Qua lời ngỏ “táo bạo” của ông trung đội trưởng già phụ trách lò gạch. Sau chiến tranh, sự sống hồi sinh khiến “khu nhà nữ công nhân rộn rịp người ra vào, nhộn nhạo những tiếng cười, tiếng mời chào, tiếng đấm tay thùm thụp”. Mảnh đất Điện Biên trước kia là chiến trường ác liệt nhất Đông Dương, mà chỉ mấy năm sau, sức sống đã trở lại. Sự hi sinh xương máu và sức lao động đưa đến một màu xanh thay cho dây thép gai, mìn và còn tràn ngập những tiếng cười, tràn ngập những niềm vui, hạnh phúc giản đơn: “tiếng cười the thé, tiếng thủ thỉ, tiếng la hét, tiếng trẻ con khóc” mà Nguyễn Khải phát hiện ra chỉ sau bốn năm chiến tranh là biểu hiện sâu sắc sự sống đang hồi sinh khi chiến tranh đi qua: “cuộc sống vĩ đại đã trở lại rồi”.

>>>Bên cạnh sự hồi sinh trong tâm hồn cảnh sống con người là sự hồi sinh của thiên nhiên, của cơ sở vật chất: “Cũng chẳng ai ngờ khu pháo binh phía Tây Hồng Cúm của giặc năm xưa lại là bãi trồng lạc của đội sản xuất số sáu… Một năm đã đi qua, mùa xuân thứ hai đã đến. Mày xanh thẫm của đỗ, của ngô, của lạc, màu xanh non của lá mạ, màu đỏ tươi của ớt chín lan dần lên các thứ màu nham nhở, man rợ khác của đất hoang”.

C, Kết bài:

Thông qua nhân vật Đào, Nguyễn Khải như đã thể hiện một cảm hứng mới trong văn học Việt Nam- cảm hứng về sự hồi sinh của sự sống sau chiến tranh. Đồng thời cũng qua tác phẩm đã biểu hiện một năng lực quan sát, khám phá tinh tế. Với nhân vật Đào, ông không muốn diễn tả nỗi đau nhân thế như nhiều tác phẩm mà muốn bộc lộ niềm tin mãnh liệt vào sự biến đổi của số phận con người. Đào chính là một hình tượng điển hình cho những người biết vượt qua ranh giới, đứng lên bằng sức mạnh chính mình để sống mà sống để tìm thấy hạnh phúc trong cuộc sống mới.