Soạn bài Lưu Biệt Khi Xuất Dương của tác giả Phan Bội Châu

Lưu Biệt Khi Xuất Dương của Phan Bội Châu là một sáng tác vô cùng độc đáo, nằm trong khung chương trình Ngữ văn lớp 11. Bài thơ thể hiện được quan niệm về chí làm trai của tác giả cùng với đó là nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. Để có thể tìm hiểu chi tiết hơn chúng ta cùng đến với bài soạn văn ngày hôm nay nhé!

Soạn bài Lưu Biệt Khi Xuất Dương của Phan Bội Châu

Bài làm

Câu 1:Đọc tiểu dẫn, chú ý bối cảnh lịch sử đất nước và những ảnh hưởng từ nước ngoài để hiểu bài thơ.

Bài thơ Lưu Biệt Khi Xuất Dương ra đời trong hoàn cảnh khá đặc biệt, đó chính là vào lúc tình hình chính trị trong nước hết sức rối ren. Lúc này đây thì chủ quyền đất nước hoàn toàn mất vào tay giặc. Lúc bấy giờ thì phong trào vũ trang chống Pháp theo chính con đường Cần Vương dường như cũng đã lại thất bại không có cơ hội cứu vãn. Khi đó thì chế độ phong kiến đã cao chung, bao anh hùng, nghĩa sĩ cứu nước đã hi sinh, … Trước tình hình đó cũng được đặt ra trước mắt các nhà yêu nước một câu hỏi lớn cũng cứ đầy day dứt câu hỏi đó là cứu nước bằng con đường nào?

Những ảnh hưởng của tư tưởng dân chủ tư sản từ nước ngoài đang tràn vào Việt Nam dường như cũng cứ ngày càng mạnh qua con đường Trung Hoa, Nhật Bản có khi đến trực tiếp từ Pháp, từ các nước phương Tây. Khi đang bế tắc, người ta cũng lại có thể tìm thấy ở đó những gợi ý hấp dẫn về một con đường cứu nước mới. Ở đó với những viễn cảnh đầy hứa hẹn cho tương lai. Chính vì điều này mà các nhà nho như ưu tú của thời đại Phan Bội Châu như bất chấp nguy hiểm cũng như vô cùng gian lao để tìm ra được ánh bình minh cho Tổ Quốc.

Câu 2:Tư duy mới mẻ, táo bạo và khát vọng hành động của nhà chí sĩ cách mạng trong buổi ra đi tìm đường cứu nước được biểu lộ như thế nào?

– Nói về quan niệm mới chính về chí làm trai và chính cái tư thế tầm vóc của con người trong vũ trụ. Thực sự đó cũng một quan niệm đến chí nam nhi, đó chính là một quan niệm nhân sinh như thật phổ biến dưới thời phong kiến Nam nhi phải làm nên chuyện lớn, đồng thời cũng đã phải lập nên kì tích lớn lao. Người nam nhi cũng lại dám mưu đồ việc lớn có được một quan niệm sống tích cực, dường như cũng đã lại khích lệ biết bao. Một đấng nam nhi lập nên công tích để có thể lưu danh muôn đời.

– Nói về những ý thức trách nhiệm cá nhân trước thời cuộc đó chính là dưới thời phong kiến người ta cũng đã lại tạo được quan niệm tạo hóa sinh ra con người chi phối số phận. Chính vì vậy thường nảy sinh tư tưởng phó thác số mệnh cho trời định đọat mà thôi. Người đọc cũng nhận thấy được chính điểm táo bạo, mới mẻ trong “chí làm trai” của tác giả Phan Bội Châu đó là việc chủ động xoay chuyển thời thế.

Há để càn khôn tự chuyển dời

– Câu thơ này dường như cũng đã ngụ ý nói đến mục tiêu hoạt động của nam nhi là để phải tìm con đường cách mạng mang tới độc lập cho dân tộc.

– Chính một thái độ quyết liệt trước tình cảnh đất nước vẫn tin vào những điều xưa cũ.

Trong khoảng trăm năm cần có tớ

Sau này muôn thuở há không ai?

Thông qua câu thơ không phải nói tự cao tự đại thiếu khiêm tốn mà đó là cách tự khẳng định mình mang được một sự mới mẻ, đáng kính trọng. Chúng ta cũng đã gặp một cái tôi thật ngất ngưởng giữa cuộc đời của Nguyễn Công Trứ. Bởi ở đấy Phan Bội Châu dường như cũng lại thể hiện ra rõ cái tôi với tinh thần trách nhiệm gánh vác giang sơn.

Non sông đã chết sống thêm nhục

Hiền thánh còn đâu học cũng hoài.

– Tác giả Phan Bội Châu thể hiện sâu sắc nỗi đau mất nước, ông cũng còn lại ý thức về nỗi đau mất nước của chính thân phận không cam chịu. Trong sách thánh hiền đã răn dạy đạo đức lễ nghĩa nhất đó chính là đạo làm tôi phải trung với vua. Tác giả Phan Bội Châu là một trí thức nho học, ông cũng đã từng đọc sách thánh hiền, thế nhưng ông cũng nhận thức được đất nước nay đã thay đổi khi vua tài tướng giỏi không còn mà chỉ còn ông vua phản dân hại nước. Lúc đó thì hánh hiền dường như cũng đã vắng – trung quân một cách ngu muội. Thông qua đây ta nhận thấy được câu thơ mang một ý nghĩa thức tỉnh đó là phải cứu nước.

– Có thể nhận thấy được chính khát vọng hành động và tư thế lên đường.

Muốn vượt biển Đông theo cánh gió

Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi

Hai câu thơ trên thì những hình ảnh kì vĩ lớn lao “biển Đông”, “cánh gió” muôn trùng “sóng bạc” dường như cũng đã lại tương ứng với hành động cao cả, tầm vóc phi thường của Phan Bội Châu hiện lên thật đẹp.

– Tất cả những điều này hể hiện khát vọng lên đường có một sức mạnh, tất cả cũng đã khơi dậy nhiệt huyết của cả một thế hệ.

Soạn bài Lưu Biệt Khi Xuất Dương

Câu 3: Nếu như so với nguyên tác, hai câu 6 và 8 dịch có đôi điều khác biệt:

– Câu 6: Theo nguyên tác câu thơ

Nguyện trục trường phong Đông hải khứ

Câu thơ này như nói lên được mong muốn đuổi theo ngọn gió dài đi qua biển Đông. Thế nhưng câu dịch thơ lại như sau:

Muốn vượt bể Đông theo cánh gió

Câu thơ trên lại thể hiện ý nghĩa bằng gian khó để đạt được ước nguyện giải phóng dân tộc. Thế nhưng điều đáng nói ở đây đó là câu thơ dịch chỉ chú ý đến “vượt bể Đông” mà dường như cũng không chú trọng đến được những ý thơ để ý thức được gian khó mà vẫn khao khát được đuổi theo cánh gió.

– Câu 8: Theo nguyên tác thì câu: Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi – ý muốn nói ngàn đợt sóng bạc cùng bay lên. Thế nhưng đến với câu thơ dịch là: “Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi”. Chúng ta cũng nhận thấy được câu thơ dịch dường như cũng đã làm mất đi cái kì vĩ, mất đi các hào sảng của hình ảnh “nhất tề phi” đó là “cùng bay lên” đầy lãng mạn, hùng tráng biết bao nhiêu.

Câu 4: Xét về những yếu tố tạo lên sức lôi cuốn mạnh mẽ của bài thơ đó chính là:

– Chính khát vọng sống hào hùng và vô cùng mãnh liệt của nhân vật trữ tình.

– Ta nhận thấy được tư thế con người kì vĩ và cũng thật đầy lãng mạn, sánh ngang cùng trời đất, vũ trụ.

– Không thể phủ nhận được chính phí phách ngang tàn, cũng dám đương đầu với mọi thử thách.

– Tiếp đến chính làiọng thơ tâm huyết, sâu lắng mà sục sôi, hào hùng.

II. LUYỆN TẬP

1. Hãy viết đoạn văn ngắn bình giảng hai câu cuối bài thơ này:

Hai câu kết:

Muốn vượt biển Đông theo cánh gió

Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.

– Ta như nhận thấy được chính những hình ảnh kì vĩ, lớn lao: “Biển Đông”, “Cánh gió” hay các hình ảnh “muôn tùng sóng bạc” lại luôn luôn phù hợp với hành động cao cả cũng như tầm vóc phi thường của chủ thể trữ tình.

– Tiếp đến chính là ở câu thơ cuối dịch nghĩa là “Ngàn đợt sóng bạc cùng bay lên” được đánh giá là một hình ảnh hào hùng lãng mạn. Hình ảnh sóng của biển cả hay nhiệt huyết để có thể cứu nước dân trào chắp cánh cho ý chí để có thể vượt đại dương tìm đường cứu nước thêm phần hăm hở, thêm phần tự tin. Tiếp đến ta nhận thấy được chính tư thế và khát vọng lên đường của chính chủ thể trữ tình ở hai câu kết lại có được một sức truyền cảm mạnh mẽ. Tác giả han Bội Châu đã từ bài thơ này mà khơi gợi được nhiệt huyết của cả một thế hệ thời bấy giờ.

Hi vọng bài soạn trên cũng đã cung cấp cho các em được những kiến thức vô cùng bổ ích của bài “Lưu biệt khi xuất dương”. Giải Văn tổng hợp kiến thức sát câu hỏi trong sách giáo khoa sẽ giúp cho các em học tốt nhất.

Chúc các em thành công!

Minh Minh

Các em có thể tham khảo một số bài soạn liên quan đến chương trình Ngữ văn 11 dưới đây:

Soạn bài Hai đứa trẻ

Soạn bài Chí Phèo

Soạn bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

Soạn bài Bài Ca Ngất Ngưởng