Hướng dẫn soạn văn Nhàn của tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm

Hướng dẫn soạn văn Nhàn của tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm

Hướng dẫn

Hướng dẫn soạn văn Nhàn nhằm cung cấp lời giải chi tiết cho hệ thống câu hỏi tìm hiểu bài thơ Nhàn trong sách giáo khoa Ngữ văn 10. Để có quá trình học tập tốt nhất, các bạn hãy cùng tham khảo nhé!

I. Hướng dẫn học bài

Câu 1: Cách dùng số từ, danh từ trong câu thơ thứ nhất và nhịp điệu hai câu thơ đầu có gì đáng chú ý? Hai câu thơ ấy cho ta hiểu hoàn cảnh cuộc sống và tâm trạng của tác giả như thế nào?

-Cách dùng số từ, danh từ trong câu thơ thứ nhất và nhịp điệu hai câu thơ đầu có điểm đáng chú ý:

+ Số từ “một” cho thấy chỉ có một người, một mình tác giả, tác giả chủ động với công việc của mình

+ Chữ “ai” là để nói với người rằng dù bên ngoài người ta có “vui thú nào” thì ông vẻ với cuộc sống dân dã.

+ Nhịp thơ 2/2/3 tạo sự thảnh thơi, nhàn nhã

-Hai câu thơ ấy cho ta hiểu hoàn cảnh cuộc sống và tâm trạng của tác giả: Cuộc sống an nhà nơi thôn dã “tự cung tự cấp”, tự làm tự ăn, thuần hậu và nguyên thuỷ trước thói đời.

Câu 2: Anh (chị) hiểu thế nào là nơi “vắng vẻ”, chốn “lao xao”? Quan điểm của tác giả về “dại”, “khôn” như thế nào? Tác dụng biểu đạt ý của nghệ thuật đối trong hai câu thơ 3 và 4?

• Cách hiểu về nơi “vắng vẻ”, chốn “lao xao”:

+ “nơi vắng vẻ”: là nơi tĩnh tại của thiên nhiên và tâm hồn con người, con người thảnh thơi không cần ai cầu cạnh và cũng không phải cầu cạnh ai.

+ “chốn lao xao”: là chốn công danh, quan trường với những sự đấu đá, bon chen, ganh đua, sát phạt nhau.

• Quan điểm của tác giả về “dại”, “khôn”: Tác giả nhận mình là người “dại”, bỏ qua mọi điều tiếng để tìm về chốn vắng vẻ, nhường cho người “khôn” tới chốn lao xao. Ông đã nếm trải đủ vị của bon chen, trói buộc của danh lợi, ông nhận mình là dại nhưng thực chất lại “khôn” hơn người, những người cứ luẩn quẩn trong vòng danh lợi nghĩ mình là “khôn” nhưng thực ra là “dại”.
• Tác dụng biểu đạt ý của nghệ thuật đối trong hai câu thơ 3 và 4: tạo ra sự so sánh giữa hai triết lí sống qua đó khẳng định thêm triết lí sống đúng đắn của tác giả.

Câu 3: Các sản vật và khung cảnh trong hai câu thơ 5 và 6 có gì đáng chú ý? Hai câu thơ cho thấy cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm như thế nào? (Quê mùa, khổ cực? Đạm bạc mà thanh cao? Hòa hợp với tự nhiên?). Phân tích giá trị nghệ thuật của hai câu thơ này.

• Các sản vật và khung cảnh trong hai câu thơ 5 và 6 có điểm đáng chú ý:

+ Thức ăn nông thôn, dân giã: măng trúc, giá đỗ,..

+ Sinh hoạt bình dị: thích tắm ao như những người dân quê

• Hai câu thơ cho thấy cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm đạm bạc mà thanh cao, hòa hợp với tự nhiên, đạm bạc từ thức ăn là ở cây nhà lá vườn, tự tay mình làm ra, hòa hợp với tự nhên là mùa nào thức ấy, không nặng nề ảm đạm.
• Giá trị nghệ thuật của hai câu thơ: hai câu thơ đã vẽ nên một bức tranh tứ bình về cảnh sinh hoạt nơi thôn quê dân giã suốt bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, vừa có sắc lại vừa có vị. Tạo nên sự bình dị mà thanh cao trong lối sống của tác giả.

Câu 4: Đọc chú thích 4 để hiểu điển tích được vận dụng trong hai câu thơ cuối. Anh (chị) cảm nhận như thế nào về nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm?

• Điển tích được vận dụng trong hai câu thơ cuối: Hình ảnh một ông già ngồi một mình bên gốc cây uống rượu toát lên sự thoải mái nhưng hơi “lạc lõng”. Sử dụng điển tích này muốn nói lên vẻ đẹp trí tuệ của Nguyên Bỉnh Khiêm, với cái nhìn thông tuệ, ông muốn tìm đến “say” để “tỉnh”.
• Cảm nhận về nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm: Ông có một nhân cách lớn và một trí tuệ lớn, nhiều năm trong chốn quan trường đã giúp ông nhận ra công danh, của cải và quyền quý chỉ là một giấc chiêm bao, những thứ tạm bợ, những vật ngoài thân, chẳng giúp gì cho tâm hồn và nhân cách của mình.

Câu 5: Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là gì?

• Không vất vả, cực nhọc

• Không quan tâm tới xã hội, chỉ lo cho cuộc sống nhàn tản của bản thân.

• Xa lánh nơi quyền quý để giữ cốt cách thanh cao.

• Hòa hợp với tự nhiên.

Quan niệm sống đó là tích cực hay tiêu cực? vì sao?

Trả lời:

Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là: sống an nhàn, hòa hợp với tự nhiên và xa lánh nơi quyền quý để giữ cốt cách thanh cao, ông không cho rằng sống nhàn là không quan tâm tới xã hội chỉ lo cho cuộc sống nhàn tản của bản thân mà sống nhàn là xa lánh chốn quan trường, về hòa hợp với tự nhiên, cuộc sống như vậy tuy có vất vả hơn nhưng đem lại sự thoải mái trong tâm hồn, giữ được sự trong sạch, thanh cao trong nhân cách của mình.

II. Luyện tập

Nêu cảm nhận chung của anh (chị) về cuộc sống, nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ Nhàn

• Vẻ đẹp cuộc sống, nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ Nhàn: Một cuộc sống thôn quê nhàn nhã, dù cho ai đang vui với bất kì thú vui nào thì Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng mặc đó, tự mình vui với thú vui giản dị của mình. Với những món ăn dân giã theo mùa, không một chút cầu kì cho thấy sự giản dị vô cùng. Những hoạt động thể hiện lối sống thanh sạch, lành mạnh, hòa mình với cuộc sống bình dị, tắm ở hồ sen và tắm ao. Cuộc sống ấy dường như chẳng còn gợi lên hình ảnh của một vị quan lớn triều đình. Nguyễn Bỉnh Khiêm còn đẹp trong tâm hồn và nhân cách, ông đưa ra quan niệm sống của mình, quan niệm về “dại” và “khôn” của “ta” và “người”, ông là một người từng trải nên đã thấm thía cái dại cái khôn ở đời. Giàu sang phú quys chỉ là giấc mơ mà ai cũng muốn với tới, chỉ có ra khỏi chốn quan trường kia mới cảm nhận được cuộc sống dân giã đáng quý như thế nào. Nhưng suy xét lại, giữa cuộc sống đang nhàn hạ ấy trong lòng tác giả lại đang băn khoăn và trăn trở những nỗi niềm riêng. Đó là sự bất lực trước thời thế, muốn được đem sức mình cống hiến cho đất nước nhưng không hợp thời.

Theo Vanmautuyenchon.com