Cảm nhận về Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh của nhà văn Phạm Đinh Hổ

Cảm nhận về Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh của nhà văn Phạm Đinh Hổ

Hướng dẫn

– Phạm Đinh Hổ (1768-1893), là người Hải Dương. Ông đã từng làm quan và đê lại nhiêu công trình biên soạn, kháo cứu có giá trị về văn học, lịch sử. Vũ trung tùy bút là một trong những tác phẩm đặc sắc của Phạm Đình Hổ được viết khoảng đầu thế kỷ XIX.

– Qua tác phâm Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh, ta thấy được bút pháp nghệ thuật tinh tế tài hoa, một phong thái thư nhàn tao nhã của ông. Ông tiêu biểu cho các kẻ sĩ đất Bẳc Hà cuối thời Lê Trịnh và thời kì đầu của nhà Nguyễn. Tác phàm đã phản ánh sâu sắc một thời thối nát của chúa Trịnh quấy nhiễu nhân dân.

– Câu chuyện xảy ra vào năm Giáp Naọ – Ất Mùi (1774-1775). Đó là lúc đàng ngoài vô sự,!à những năm tháng hoàng kim của Trịnh Sâm, khi mà Đặng Thị Huệ được chúa sủng ái trở thành nguyên phi. Trịnh Sâm sống trong xa hoa thích đi chơi ngắm canh đẹp, thường ngụ ở cúc li cung trên Tây Hồ, núi Từ Trầm, núi Dục Thủy. Chúa ra chơi cung Thụy Liên trên bờ Hồ Tây mỗi thủng ba bốn lần. Cảnh đón tiếp với các nghi lễ tưng bùng. Có binh lính dàn hầu vòng quanh bốn mặt hồ. Có tổ chức hội chợ, do quan nội thần cải trang đầu bịt khăn mặc áo đàn bà, bày bách hỏa chung quanh hồ để bán. Thuyền ngự đi tới đâu thì các quan đại thần tùy ý đi vào bờ mua bán các thứ. Gác chuông chùa các thứ trờ thành nơi hòa nhạc của bọn nhạc công cung đình. Đỉnh đài, cung điện được xây dựng liên tục nhầm thỏa mãn cuộc sống ăn chơi của vua chúa và bọn quan lại thòi Lê Trịnh. Bao nhiêu tiền của, vàng bạc châu báu, nưóc mắt mồ hôi của nhân dân bị bòn vét đến kiệt cùng. Tác giả được mắt thấy, tai nghe, nên cách kể, cách tả rất sống động.

– Đê được sống trong xa hoa, hường lạc vàng son đế vương, từ chúa đến quan đều trờ thành bọn cướp, ra sức hoành hành, trấn lột khắp chốn cùng quê. Chúa thì sức thu lấy trân cầm dị thú, cô mộc, quái thạch và chậu hoa cây cảnh ờ chốn dân gian không thiếu một thứ gì. Có những cày cảnh cành lá rướm rà… như cây cổ thụ mọc lên đầu non hốc dã, rê dài đen vài trượng phải dùng một cơ binh mới khiêng nổi, từ bên bắc chở qua sông đem về.

– Trong phù chúa điểm xuyết bao núi non bộ trong lạ mắt như bon bể dầu non. Vườn ngự uyến, trong những đêm thanh vắng cảnh, tiếng chim kêu vượn hót vang bốn bề, hoặc nửa đêm ồn ào như trận mưa sa gió táp, vỡ tô tan đàn. Từ đó, Phạm Đinh Hổ ngại nghĩ: Ke thức giá biết đó lù triệu bất tường. Cuộc sông xa hoa ây là nguyên nhân cho sự sụp đô ngai vàng sắp xảy ra một ngày không xa. Đó là năm 1782 Trịnh Sâm qua đời, loạn kiêu binh bùng nố, kinh thành Thăng Long bị đô phá tan hoang. Năm 1786 Nguyễn Huệ kéo quân ra Bấc Hà lân thứ nhất, CO’ nghiệp họ Trịnh tiêu tan trong chốc lát. Cái triệu bat tường mà tác giả nghĩ tói thật linh nghiệm. Bọn hoạn quan trong phủ chúa vừa trắng trợn vừa xào quyệt như dân gian đã khinh bỉ chửi vào mặt:

Con ơi nhớ lấy câu này

Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan.

– Chúng dùng thủ đoạn nhờ gió bẽ măng, ra ngoài dọa dâm. Chì với hai chữ phụng thủ biên ngay vào chậu hoa, cây cảnh, chim tốt khướu hay của bất cứ nhà nào là chúng sẽ cướp được. Chúng còn lập mưu đèm đến cho tay chân sai lính lẻn vào lay phăng đi rồi buộc cho tội đem giâu vật cung phụng đê dọa dâm lây tiên. Chúng ngang ngược phá nhà, hủy tường của dân để khiêng hòn đá hoặc cây cối gì mà chúng cướp được. Đối với nhà nhà giàu, chúng lập mưu vu cho là giàu vật cung phụng để hành hạ, để làm tiền. Nhiều người phải bó của ra kêu van chí chết. Có gia đinh phải đập bỏ núi non bộ hoặc phả bỏ cây cảnh đê tránh khói tai vạ.

– Gia đình tác gả thuộc hàng quan lại. quý tộc thời Lê Trịnh. Trước sự nhũng nhiễu hoành hành, mẹ tác giả là bà Cung Nhân phải sai người chặt bỏ cây lê cao vài mươi trượng, lúc IÌỞ hoa, trang xóa thơm lừng. Hai cây lựu trăng, lựu đo lúc ra quá trông rất đẹp. Chi tiết này rất sống động, rất thực. Tác giả đã kê lại một chuyện có thật của gia đình mình ớ phường Hà Khấu đế vừa tạo niềm tin cho người đọc vừa phê phán bộ mặt tham lam, ghê tớm của bọn quan lại thời Lê Trịnh và còn vạch trần sự thối nát trong phủ chúa.

– Kiểu dẫn dắt câu chuyện như thế đã làm gia tăng đáng kế sức thuyếi phục cho những chi tiết chân thực mà tác giá đã ghi chép ờ trên, đồng thời cũng làm cho cách viết thêm phong phú và hấp dẫn. Cam xúc cúa tác gia cũng được gứi gắm một cách kín đáo qua đó. Câu chuyện được tác giả ghi chép rất tự nhiên. Những chi tiết, hiện tượng chân thực được miêu tả tỉ mi mà không nhàm chán, xen kẽ những lời bình ngắn gọn, sắc sảo càng làm tăng thêm sức hấp dẫn cua tác phàm.

– Trang tùy bút Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh của Phạm Đinh Hô có giá trị lịch sử sâu sắc, nó đã làm hiện lên cảnh vật và con người, cuộc sống xa hoa ăn chơi của vua chúa, hành động ăn cấp, làm tiền trắng trợn của bọn quan lại trong phu chúa.

– Ngòi bút của tác giả rất sâu sắc. Mọi cam xúc, suy nghĩ của ông về nhân tình thế sự được gửi gắm qua những chi tiết, những tình tiết, những mẫu chuyện rât sống động, rất chọn lọc. Câu chuyện cùng giúp ta nhận biết được đặc tính cơ bán của thể loại văn tuỳ bút đời xưa và đánh giá được giá trị nghệ thuật của những dòng ghi chép đầy tinh hiện thực ấy.

Theo Dethihay.com