Soạn bài ôn tập truyện và kí

Soạn bài ôn tập truyện và kí

Hướng dẫn

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

-Truyện có nhiều thể như: truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài, tiểu thuyết,…; kí bao gồm nhiều thề như: kí sự, bút kí, nhật kí, phóng sự,…

Truyện và kí hiện đại thường viết bằng văn xuôi.

-Các thế truyện và phần lớn các thế kí (như bút kí, phóng sự, kí sự) thuộc loại hình tự sự. Tự sự là phương thức tái hiện đời sông chủ yếu bằng kế và tả. Tác phẩm tự sự là câu chuyện về người hoặc sự việc nào đó được kể lại, miêu tả lại qua lời của người kể chuyện. Các yếu tố cốt truyện, nhân vật, lời kể thường không thể thiếu được trong tác phẩm truyện.

II. MỘT SỐ NỘI DUNG MỚI VÀ KHÓ

1. Lập bảng thống kê các tác phẩn truyện và kí hiện đại đã học.

STT	Tên tác phẩm (hoặc đoạn trích)	Tác giả	Thể loại	Tóm tắt nội dung (đại ý)
1	Bài học đường đời đầu tiên	Tô Hoài	Truyện ngắn	Tính tình xốc nổi và bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
2	Sông nước Cà Mau	Đoàn Giỏi	Truyện ngắn	Vẻ đẹp hùng vĩ đầy sức sống hoang dã của vùng sông nước Cà Mau.
3	Bức tranh của em gái tôi	Tạ Duy Anh	Truyện ngắn	Ngợi ca tình cảm hồn nhiên trong sáng và lòng nhân hậu của anh em bé Kiều Phương.
4	Vượt thác	Võ Quảng	Truyện ngắn	Thể hiện vẻ đẹp hùng dũng và sức mạnh của con người trong lao động trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ.
5	Buổi học cuối cùng	A. Đô-đê	Truyện ngắn	Ngợi ca vẻ đẹp của lòng yêu nước (thông qua tình yêu đối với tiếng nói dân tộc).
6	Cô Tô	Nguyễn Tuân	Kí	Cảnh thiên nhiên trong sáng tươi đẹp và sinh hoạt nhộn nhịp của con người trên đảo Cô Tô.
7	Cây tre Việt Nam	Thép Mới	Kí	Xây dựng hình tượng cây tre như là một biểu tượng cho những phẩm chất quý báu của con người và dân tộc Việt Nam.
8	Lòng yêu nước	I. Ê-ren-bua	Tuỳ bút (kí)	Thể hiện lòng yêu nước thiết tha sâu sắc của tác giả và những người dân Xô viết trong hoàn cảnh thử thách gay gắt của cuộc chiến tranh vệ quốc.
9	Lao xao	Duy Khán	Hồi kí	Bằng sự quan sát tinh tường, vốn hiểu biết phong phú và tình yêu quê hương sâu sắc, tác giả đã miêu tả thật sinh động về thế giới của các loài chim ở đồng quê.

2. Bảng so sánh thế loại truyện và kí (từ các tác phẩm đã học):

Tên tác phẩm	Thể loại	Cốt truyện	Nhân vật	Nhân vật kể chuyện
Bài học đường đời đầu tiên	Truyện	+	+	+
Sông nước Cà Mau	Truyện			+
Bức tranh của em gái tôi	Truyện	+	+	+
Vượt thác	Truyện	+	+	+
Buổi học cuối cùng	Truyện	+	+	+
Cô Tô	Kí			+
Cây tre Việt Nam	Kí
Lòng yêu nước	Kí
Lao xao	Kí			+

Nhận xét:

+ Cả truyện và kí đều có nhân vật kể chuyện. Điều này cho thấy cả truyện và phần lớn thể kí đều thuộc loại hình tự sự.

+ Kí không có cốt truyện và nhân vật. Ngược lại truyện lại có hai yếu tố này. Riêng Sông nước Cà Mau vì đây chỉ là đoạn trích truyện dài nên không thấy xuất hiện nhân vật và cốt truyện (truyện dài Đất rừng phương Nam có hai yếu tố này).

+ Truyện có hư cấu, kí thường kể về những gì có thực, đã từng xảy ra.

– Những kết quả thu nhận được sau khi học truyện và kí:

+ Cảm nhận sâu sắc: về thiên nhiên đa dạng, phong phú, nhiều màu sắc trên các vùng đất của Tố quốc; về cuộc sông lao động trên sông nước, trên biển đảo,… của những con người bình thường, rất đẹp và đáng yêu.

+ Hiếu biết mới: về những vùng đất mới mẻ của Tố quốc; về vẻ đẹp của cây tre Việt Nam, về các loài chim; về cuộc sống và con người của nước bạn.

3. Những tác phẩm truyện và kí đã học hầu hết là những bài ca ngợi ca đất nước, con người và cuộc sống. Nó giúp cho chúng ta thêm yêu đất nước, yêu cuôc sống mà yêu mỗi người ở quanh ta.

4. Có thể chọn các nhân vật như: Dế Mèn, chú bé Phrăng, thầy Ha-men,…để phát biểu những suy nghhĩ của bản thân về nhân vật.